Jod - pierwiastek o wszechstronnym działaniu.
Jod jeden z najważniejszych pierwiastków
Jod należy do VII głównej grupy układu okresowego wspólnie z fluorem, chlorem, bromem i astatem. Odkrycie jodu zawdzięczamy przypadkowi, który miał miejsce w 1811 r. we Francji, kiedy Napoleon prowadził wojnę z Rosją i pilnie potrzebował amunicji. Głównym wytwórca amunicji był Bernard Courtios, który w ramach eksperymentów z wodorostami, należącymi do brunatnic Leminaria, zaobserwował unoszącą się filetową parę. Para odkłada się w postaci drobnych kryształków na chłodnych ścianach cynowego kociołka. Krystaliczną substancję przekazał znanemu chemikowi Louisowi Gay - Lussacowi, który po dwuletnich badaniach, ogłosił 1 1813 r. nowy pierwiastek jod. Nazwa jod pochodzi z greckiego słowa "iodes", co oznacza fiolet.
Odkrycie pierwiastka jodu zafascynowało liczne grono badaczy w całej Europie, którzy pracowali nad poznaniem wszystkich właściwości ciemnego pierwiastka. Badacze udokumentowali występowanie jodu w glebie, kamieniach, w wodzie morskiej i algach. Najwyższe stężenie jodu zostało odkryte w algach morskich, owocach morze i rybach. Nie bez przyczyny osoby z niedoborem jodu wyjeżdżają na kuracje nad morzem. Jod w kolejnych latach został przebadany pod względem oddziaływania na ludzki organizm. Już w 1850 r. francuski lekarz Chatin twierdził, że niedobór jodu w organizmie jest główną przyczyną woli.
Jod w medycynie
Rok 1896 był przełomowym okresem jodu w medycynie, za sprawą niemieckiego chemika Eugena Baumanna, który wykazał występowanie jodu w tarczycy. Udokumentował, że tarczyca potrzebuje jodu, a jego brak wywołuje schorzenia tego gruczołu. Odkrycie to było sensacją, ponieważ po kilkudziesięciu latach została rozwiązana zagadka, dlaczego proszek z alg pomagał na choroby tarczycy.
W znacznej części Europy tak zwane wole były powszechnie występujące u większości mieszkańców, aż do XX wieku. Ludność zmagała się, w tamtym czasie także z wrodzoną formą niedoczynności tarczycy, która prowadziła do ciężkich zaburzeń fizycznych i psychicznych. Poznanie działania jodu na tarczycę stało się wybawianiem dla licznie chorujących. Z drugiej strony odkrycie to ograniczyło początkowo dalsze badania nad jodem w innych obszarach ciała.
Działanie jodu na organizm
Jesteśmy zależni od jodu, ponieważ każda komórka potrzebuje działania jodu. Bez niego nie istniałoby żadne stabilne życie. Kolejne stulecie od chwili poznania zależności między pierwiastkiem, a tarczycą wykazało, że nie tylko ona potrzebuje jodu. Organy takie jak jajniki, piersi, mózg, tarczyca i prostata posiadają specjalne systemy transportowe, które filtrują jod z krwi i go magazynują. Najbardziej znanym systemem transportu jest symporter sodowo - jodowy, którego obecność udokumentowano w następujących narządach:
- tarczycy,
- jajnikach,
- śliniankach,
- prostacie,
- gruczole sutkowym,
- ciałku rzęskowym w oku,
- splocie naczyniówkowym w mózgu,
- skórze,
- gruczołach łzowych,
- grasicy,
- nerkach.
O prawidłowym oddziaływaniu jodu na komórki decyduje nie tylko samo przyswajanie przez ciało, ale przede wszystkim optymalne działanie systemów transportowych. Dopiero po odpowiednim przeniknięciu jod może pozytywnie wpływać na nasze zdrowie. Jod oprócz oddziaływania na narządy wykazuje, także niespecyficzne działanie immunologiczne. Ma silne działanie antyseptyczne, czyli zdolność do zwalczania bakterii, wirusów i grzybów. Poszczególne narządy organizmu potrzebują jodu w różnych dawkach i różnych formach. Niektóre układy narządów potrzebują jodu głównie w postaci związków chemicznych inne zaś w postaci molekularnej tego pierwiastka.
Właściwości jodu
Badania potwierdzają liczne właściwości jodu na nasz organizm, do najważniejszych należą:
- synteza hormonów tarczycy
- regulacja wzrostu i podziału komórek
- ochrona przed wolnymi rodnikami
- synteza hormonów płciowych
- rozwój mózgu u płodu i noworodków
- synteza neuroprzekaźników
- ochrona przez wirusami, bakteriami i grzybami
- stymulacja odporności
- obrona przed komórkami nowotworowymi, zwłaszcza w okolicy tarczycy, piersi, jajników i macicy.
Jaki jod wybrać?
Powszechnie wśród osób, które zaczynają interesować się jodem, powstaje pytanie jaki jod wybrać? Czy "naturalny" czy "sztuczny"? Osoby, które choć trochę znają się na chemii, dostrzegają nieprawdę w podziale jodu na naturalny i sztuczny. Jod jest pierwiastkiem chemicznym, dlatego nie jest ani naturalny, ani sztuczny. U organizmów żywych np. w algach występuje on prawie zawsze w postaci jodanów, czyli soli kwasu jodowego lub jodków, czyli soli kwasu jodowodorowego w połączeniu z potasem lub sodem. Pierwiastek w wolnej postaci jako tzw. jod molekularny właściwie nie występuje w naturze.
Gdzie kupić jod?
Farmaceuci oferują jod w tabletkach lub w płynie Lugola oraz w lekach przeznaczonych dla osób chorych na tarczycę. Jod można zakupić w każdej aptece oraz sklepach internetowych. Na rynku są dostępne gotowe suplementy z jodem oraz surowce takie jak jod krystaliczny i jodek potasu. Są one składnikiem płynu Lugola, który można zrobić w warunkach domowych. Cena jodu jest zależna od producenta i waha się od 12 zł do 120 zł przy opakowaniu 100 g. Oczywiście odczynnik chemiczny zawsze będzie cenowo tańszy, niż gotowy lek zakupiony w aptece.
Stosowanie jodu
Jod jest jednym z tych pierwiastków, który może być stosowany w wyniku kontaktu ze skórą, podawany doustnie lub po prostu wdychany wraz z powietrzem. Prawidłowe funkcje jodu są wspierane przez kofaktory, które biorą udział w metabolizmie jodu przez tarczycę. Należą do nich kwasy tłuszczowe, selen, żelazo, witamina C, A i D. Stosowanie jodu wymaga zawsze współpracy kofaktorów.
Jod oddziałuje na komórki poprzez współdziałanie z odpowiednimi kwasami tłuszczowymi. Połączenie jodu z tłuszczami nazywa się jodolipidami lub jodolaktonami. Dobranie dużych dawek kwasów omega - 3 i omega - 6 pobierane z pożywienia są niezbędne do syntezy jodolipidów, ważnych związków chemicznych, regulujących wzrost komórek.
Selen jest mikroelementem, który jest ważnym kofaktorem jodu zwłaszcza dla tarczycy. Enzymy zależne od selenu aktywują przemianę wolnych hormonów tarczycy T4 w aktywne hormony T3. Współzależne od selenu enzymy peroksydazy glutationowej mają za zadanie chronić komórki tarczycy przed szkodliwym wpływem nadtlenku wodoru, substancji chemicznej potrzebnej do produkcji hormonów tarczycy. Działa tu reguła: im więcej jodu dostarcza się komórkom tarczycy, tym wzrasta zapotrzebowanie na selen.
Żelazo wspólnie z selenem odgrywa ważną rolę w metabolizmie jodu w tarczycy. Stanowi on składowy enzym peroksydazy tarczycowej, kóry pełni ważną funkcję w produkcji hormonu tarczycy T4. Dostarczanie jodu powoduje większe zapotrzebowanie na żelazo.
Witamina C pozytywnie wpływa na symportery sodowo - jodowe i ich prawidłowe działanie. Kiedy dochodzi do ich uszkodzenia zawsze jest skuteczna terapia witaminą C. Najlepszym źródłem są surowe warzywa i owoce.
Witamina A należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i można ją dostarczyć jedząc produkty zwierzęce np. wątróbka, mięso, ryby, żółtko jaja. Niedobór witaminy A pogarsza wchłanianie jodu.
Odpowiedni poziom witaminy D w organizmie wpływa na prawidłowe funkcjonowanie tarczycy oraz pozostałych tkanek ściśle ze sobą powiązanych. Witamina D magazynuje jod w tkankach, a jej niedobór może zaburzyć ten proces. W okresie letnim witamina D jest dostarczana wraz z promieniami słońca, natomiast w okresach jesienno - zimowych warto pomyśleć o jej suplenatacji.
Dawkowanie jodu
Przedstawione dawki jodu są zalecane przez Niemieckie Towarzystwo Żywieniowe. Odpowiednia dawka dzienna jodu jest zależna od wieku:
- 0 - 4 miesiące: 40 μg
- 4 - 12 miesięcy: 80 μg
- 1 - 4 roku życia: 100 μg
- 4 - 7 roku życia: 120 μg
- 7 - 10 roku życia: 140 μg
- 10 - 13 roku życia: 180 μg
- 13 - 15 roku życia: 200 μg
- 15 - 19 roku życia: 200 μg
- 19 - 51 roku życia: 200 μg
- 51 - 65 roku życia: 180 μg
- powyżej 65 roku życia: 180 μg
- kobiety w ciąży: 230 μg
- kobiety karmiące piersią: 260 μg
Zaprezentowane dzienne dawki jodu mają zaspokoić wyłącznie tarczycę, pozostałe narządy nie zostały uwzględnione.
Niedobór jodu
Światowa Organizacja Zdrowia w walce z niedoborem jodu rekomenduje metodę określania poziomu tego pierwiastka na podstawie wydalania go z moczem. Według kryteriów WHO zostały wymienione następujące wartości jodu na litr moczu:
> 100 mg / 1 l - prawidłowe zapotrzebowanie w jod
50- 100 mg/ 1 l - lekki niedobór jodu
25 - 50 mg / 1 l - średni niedobór jodu
< 25 mg / 1 l - ciężki niedobór jodu
Pierwszym objawem niedoboru jodu może być osłabienie odporności organizmu. Jod ma właściwości antyoksydacyjne, a jego znaczny niedobór powoduje spadek spadek ochrony przed atakiem wolnych rodników. Ogólnoświatowe badania medyczne nad poziomem jodu dowodzą, że zarówno kraje wysokorozwinięte jak i trzeciego świata cierpią na wyraźny niedobór tego pierwiastka. Powszechnie stosowana sól jodowana nie wystarcza, więc warto sprawdzić poziom jodu w organizmie.
Skutki uboczne jodu
Terapia oparta na dużych dawkach jodu może wywołać skutki uboczne, które najczęściej są reakcją na detoksykację organizmu. Należą do nich:
- bóle głowy
- zmęczenie
- nudności (bardzo rzadko)
- lekka wysypka
- swędzenie
- suchość w ustach
- stany zapalne języka i śluzówki jamy ustnej
- wypadanie włosów
- biegunka
- nieprzyjemny zapach ciała
- metaliczny posmak w ustach
Skutki uboczne wywołane przez nadmiar jodu można złagodzić stosując protokół solny. Polega na rozpuszczeniu nieprzetworzonej soli (1/4 łyżeczki), którą trzeba rozpuścić w letniej wodzie i wypić. Następnie należy wypić około pół litra wody, a w razie potrzeby powtórzyć po 45 minutach cały proces ponownie. Skutki uboczne powinny minąć dzięki chlorkowi sodu, który wiąże się z nadmiarem bromków powodujących przykre dolegliwości. W przypadku braku poprawy, należy skonsultować się z lekarzem.
Literatura
A. Myers, "Możesz wyleczyć choroby tarczycy".
K. Kauffmann, S. Kauffmann, " Jod. Nowo odkryte zastosowanie w terapiach chorób cywilizacyjnych".
Autor: Magdalena Sala
Miłośniczka zdrowego trybu życia. Pasjonuję się wszystkim co związane z medycyną alternatywną. W wolnych chwilach lubię czytać książki o tematyce zdrowotnej.
Przejdź do strony głównejWróć do kategorii Blog