Słowo kolagen (collagen) pochodzi z języka greckiego, które tłumaczyć należy jako klej, spoiwo. Nie bez przyczyny jego właściwy poziom w każdym organizmie żywym jest istotny z punktu widzenia zachowania zdrowia oraz dobrego funkcjonowania ludzi i zwierząt. Nazywany jest też białkiem młodości, gdyż obniżanie się jego poziomu jest ściśle związane z procesem starzenia się.
Kolagen to główne białko występujące naturalnie w organizmie człowieka, będącym głównym składnikiem tkanki łącznej, skóry, włosów, paznokci, stawów i kości. W miarę starzenia się organizmu produkcja kolagenu maleje, co może prowadzić do zmarszczek, osłabienia stawów i innych problemów zdrowotnych.
Suplementy kolagenowe są dostępne w różnych formach, takich jak tabletki, proszki czy napoje, i mogą być pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego. Przyjmowanie kolagenu ma na celu wsparcie zdrowia skóry, poprawę elastyczności i nawilżenia, a także ulgę w bólach stawów i poprawę ich funkcji. Ważne jest, aby przed rozpoczęciem suplementacji skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, aby upewnić się, że jest to odpowiednia opcja i nie ma przeciwwskazań czy potencjalnych interakcji z innymi przyjmowanymi lekami.
Środki z kolagenem możemy podzielić m.in. na ich pochodzenie: kolagen morski, kolagen wołowy, kolagen roślinny. Czysty kolagen działa na poprawę dobrostanu całego organizmu, a odpowiednie jego połącznie z witaminą C, kwasem hialuronowym, glukozaminą, siarka organiczna czy chondrointyną wzmacnia jego pozytywny wpływ.
Warto zauważyć, że chociaż wiele osób doświadcza pozytywnych efektów kolagenu na stawy, kości i skórę, to reakcję mogą być różne, dlatego przed rozpoczęciem zażywania kolagenu w kapsułkach lub postaci proszku warto skonsultować się z lekarzem, aby sprawdzić, który kolagen nadaje się dla nas.
Kolagen jest białkiem strukturalnym o bardzo długich łańcuchach aminokwasów. Stanowi główny składnik tkanki łącznej i stanowi około 30% wszystkich białek ludzkiego organizmu. Stanowi składnik budulcowy skóry, ścięgien, kości, chrząstek, naczyń krwionośnych, a nawet rogówki oka. To kolagen sprawia, że tkanki są elastyczne, dobrze naprężone jędrne, a jego brak przyczynia się nie tylko do następujących szybko procesów starzenia się skóry, lecz również znacznego funkcjonowania narządu ruchu oraz dolegliwości bólowych ze strony układu kostno-stawowego. Podstawową jednostką strukturalną kolagenu jest tropokolagen. Tropokolagen jest mikroskopijnym, trójłańcuchowym helisem, złożonym z trzech łańcuchów polipeptydowych zwiniętych wokół siebie w charakterystyczną potrójną helisę. Kolagen jest głównym budulcem naszego organizmu i wpływa na pracę stawów.
To kolagen sprawia, że skóra jest jędrna, elastyczna i dobrze naprężona, a stawy, ścięgna i mięśnie działają jak doskonale naoliwione. Odpowiada za gęstość kości, mocne zęby i dziąsła i paznokcie, sprawia, że rany, otarcia i skaleczenia szybko się goją a także wspiera pracę układu sercowo-naczyniowego.
Naturalna produkcja kolagenu w organizmie jest kluczowym procesem, który odgrywa istotną rolę w utrzymaniu zdrowia i elastyczności skóry, a także w funkcjonowaniu stawów, kości i innych tkanek łącznych. Oto kilka ważnych aspektów dotyczących naturalnej produkcji kolagenu:
Budowa kolagenu: Kolagen jest białkiem złożonym z aminokwasów, takich jak glicyna, prolina i hydroksyprolina. Jest syntetyzowany przez fibroblasty i inne typy komórek w tkance łącznej.
Procesy syntezujące kolagen: Synteza kolagenu odbywa się wewnątrz komórek, gdzie łańcuchy aminokwasów są tworzone na podstawie kodu genetycznego, a następnie ulegają modyfikacjom, takim jak hydroksylacja i glikozylacja. Następnie łańcuchy te łączą się, tworząc potrójną helisę, charakterystyczną strukturę kolagenu.
Czynniki wpływające na produkcję kolagenu: Wiek, dieta, ekspozycja na słońce, palenie tytoniu i inne czynniki środowiskowe mogą wpływać na produkcję kolagenu w organizmie. Z wiekiem produkcja kolagenu naturalnie maleje, co przyczynia się do powstawania zmarszczek, utraty elastyczności skóry i problemów ze stawami.
Jak wspomóc produkcję kolagenu: Dieta bogata w białko, witaminę C, cynk i miedź może pomóc w utrzymaniu zdrowej produkcji kolagenu. Witamina C jest szczególnie ważna, ponieważ uczestniczy w syntezie kolagenu jako koenzym. Ponadto, unikanie nadmiernego opalania i palenia tytoniu może również pomóc w ochronie kolagenu w organizmie. Najlepszym źródłem kolagenu jest rozszerzenie diety o produkty, które wpłyną na pobudzenie naturalnej jego produkcji. Wysokiej jakości kolagen naturalny możemy zapewnić poprzez jedzenie białka zwierzęcego i roślinnego, owoców cytrusowych, orzechów, nasion i pełnoziarnistych produktów, mających cynk oraz warzyw zawierających siarkę: czosnek, cebula, por i innych warzyw z rodziny krzyżowych takich jak kapusta, brokuł i kalafior.
W zależności od ilości oraz rodzaju aminokwasów kolagenowych, wyodrębniono 16 rodzajów kolagenu, z których każdy pełni określoną funkcję. Spośród nich najważniejsze są następujące typy:
Hydrolizowany kolagen rybi, znany również jako kolagen rybi lub kolagen morski, to forma kolagenu pozyskiwana z ryb, często z ich skór, łusek, lub kości. Proces hydrolizy polega na rozbiciu długich łańcuchów białka kolagenu na mniejsze fragmenty, zwane peptydami, co ułatwia ich wchłanianie przez organizm.
Kolagen liofilizowany to forma kolagenu, która została poddana procesowi liofilizacji, czyli suszenia sublimacyjnego. Jest to technika konserwacji, w której produkt jest najpierw zamrażany, a następnie pod niskim ciśnieniem usuwana jest z niego woda przez sublimację, czyli bezpośrednie przejście z fazy stałej (lód) do gazowej (para wodna). Kolagen w suplementach po liofilizowaniu jest zwykle lżejszy i bardziej stabilny niż mokry jego odpowiednik, co ułatwia jego przechowywanie. Sposób ten, jest stosowany w suplementach i lekach z dużą zawartością kolagenu.
Najlepszy kolagen? To taki, który zostanie dobrany pod nasze dolegliwości i oczekiwania, do najchętniej wybieranych jest kolagen w postaci kapsułek lub kolagen w tabletkach ze względu na łatwość stosowania. Kolagen w proszku jest hitem wśród osób mających problemy zdrowotne, ponieważ jego większa dawka wykazuje korzystny wpływ na pracę stawów. Po kolagen w płynie sięgają najczęściej kobiety, które chcą spowolnić proces starzenia się skóry. Wygodna forma kolagenu do picia wymaga wyłącznie systematyczności oraz przechowywania suplementu diety w lodówce.
Podczas wyboru suplementów kolagenu warto zwrócić uwagę na typ kolagenu, który jest do niego używany, ponieważ różne typy mają różne zastosowania i korzyści. Ponadto, jakość i pochodzenie kolagenu, metoda jego ekstrakcji i przetwarzania oraz dodatkowe składniki w suplemencie mogą wpływać na jego efektywność.
Kolagen naturalny w czasie dojrzewania organizmu stale się odtwarza, lecz jego produkcja na skutek naturalnych procesów starzenia się spowalnia już w okolicach 26 roku życia. Można ten proces zauważyć obserwując procesy regeneracyjne ran u dzieci i osób starszych. U tych pierwszych gojenie się wielu skaleczeń, otarć i uszkodzeń skóry następuje niemal błyskawicznie, nie pozostawiając śladu, u osób starszych rany zabliźniają się dłużej, a ślady po nich (blizny) są widoczne na skórze przez długie lata.
Skóra dziecka jest jędrna i elastyczna i dobrze naprężona, a po uciśnięciu szybko wraca do poprzedniego stanu, natomiast pojawiające się zmarszczki, opadająca, mało elastyczna skóra świadczą o obniżonym poziomie kolagenu w organizmie.
Ubytki kolagenu mogą być spowodowane również niektórymi schorzeniami, z chorobami autoimmunologicznymi na czele oraz trybem życia ( u sportowców szczególnie iw układzie kostno-stawowym) oraz dieta. Włókna kolagenowe w skórze są uszkadzane przez promieniowanie UVB, stąd bezpośrednia oraz intensywna ekspozycja na słońce przyśpiesza procesy starzenia się skóry.
Na spowolnienie produkcji kolagenu mają wpływ procesy hormonalne. U kobiet po menopauzie ilość kolagenu w skórze zmniejsza się o około 30%. Z biegiem lat białek kolagenowych ubywa, a niski poziom kolagenu widoczny staje się w suchej skórze, widocznych zmarszczkach oraz wpływa na włosy i paznokcie.
Kolagen naturalny występuje w niektórych pokarmach. Znajduje się w żelatynie, a sporą jego ilość zawierają wieprzowina, drób i ryby. Kolagen rybi jest najbardziej przyswajalnym kolagenem, ponieważ jest bliski w swojej budowie i strukturze ludzkiemu. Stąd też mieszkańcy krajów, których podstawą diety stanowią ryby morskie zachowują młody wygląd skóry dłużej niż mieszkańcy krajów kontynentalnych.
Suplementacja kolagenem jest konieczna nie tylko do zachowania młodego wyglądu skóry, lecz również jako wsparcie w utrzymaniu zdrowia przez długie lata życia. Szczególnie wskazane jest suplementowanie kolagenem u kobiet wchodzących w okres menopauzalny, a także osób, prowadzących aktywny, sportowy tryb życia dla ochrony stawów i kości.
W miarę postępujących procesów starzenia się poziom kolagenu warto uzupełniać, by wzmacniać i chronić układ sercowo naczyniowy oraz narząd wzroku.
Można go spożywać w postaci proszku kapsułek - najczęściej spotykana postać suplementacji, a także napojów oraz tabletek.
Praca kolagenu jest stymulowana przez witaminę C oraz witaminę E. Warto zadbać o ich odpowiednią podaż przy suplementacji kolagenu. Witamina C zawarta jest w wielu owocach, np. w czarnej porzeczce i natce pietruszki, a witamina E w olejach i nasionach strączkowych. Połączenie obu witamin pomoże przekształcić kolagen i pobudzić jego naturalna produkcję w organizmie.
Składnikiem tkanki łącznej jest woda. Zapewnienie odpowiedniego nawilżenia jest warunkiem koniecznym do odbudowy włókien w trakcie suplementacji kolagenem. Woda pomaga w utrzymaniu poziomu kolagenu oraz białek w organizmie. Pijąc odpowiednią ilość wody, możesz wspierać ogólne zdrowie skóry i przyczyniać się do lepszego wyglądu i kondycji. Choć sama woda nie zawiera kolagenu, stanowi ważne środowisko dla procesów, które pomagają w jego produkcji i utrzymaniu struktury cząsteczki kolagenu.
Naturalny kolagen pomaga dostarczać organizmowi wraz z wodą składniki odżywcze i witaminy do komórek skóry. Bez wystarczającej ilości wody, transport tych ważnych składników może być mniej efektywny. Zwłaszcza kolagen z witaminą C wymaga wody i występuje najczęściej w formie do picia, aby zapewnić odpowiednią przyswajalność i uchronić przed niedoborem kolagenu.
Niedobór kolagenu może przyczyniać się do wielu problemów zdrowotnych, ponieważ kolagen jest kluczowym białkiem strukturalnym, które wspiera skórę, kości, stawy, ścięgna, mięśnie oraz inne tkanki łączne. Oto kilka skutków niedoboru kolagenu:
Przyczyny niedoboru kolagenu mogą obejmować starzenie się (naturalny spadek produkcji kolagenu), nieodpowiednią dietę (brak składników odżywczych niezbędnych do produkcji kolagenu), nadmierne narażenie na słońce, palenie tytoniu, niektóre choroby autoimmunologiczne oraz genetyczne zaburzenia w produkcji kolagenu.
Aby zapobiegać niedoborowi kolagenu, zaleca się zdrową dietę bogatą w białko i witaminę C, unikanie nadmiernego narażenia na słońce i palenie tytoniu, odpowiednią ilość snu oraz rozważenie suplementacji kolagenem po konsultacji z lekarzem lub dietetykiem. Regularne badania i dbanie o zdrowy styl życia również mogą pomóc w utrzymaniu optymalnego poziomu kolagenu w organizmie.
Kolagen to niezwykłe białko, kolagen umożliwia prawidłowe funkcjonowanie organizmu, kolagen występuje w skórze, mięśniach, ścięgnach i stawach dlatego kolagen jest podstawowym budulcem sprawności fizycznej. Jego niedobór może obniżyć komfort życia. Kolagen to białko, którego nie powinno zabraknąć z upływem lat, przy odpowiedniej diecie i suplementacji.
Szczególnie duże ilości kolagenu znajdują się w głębszych warstwach skóry właściwej. Jego braki objawiają się najszybciej w postaci utraty jędrności i elastyczności skóry, czego objawem są zmarszczki - najpierw jako delikatne siateczki, następnie zmarszczki głębokie i trwałe. To proces nieodwracalny, który można spowolnić poprzez odpowiednio wcześnie rozpoczętą suplementację kolagenem.
Podawanie go w formie wewnętrznej wzmacnia włókna kolagenowe w skórze właściwej i uelastycznia je, poprawiając jej naprężenie.
Medycyna estetyczna w wielu przypadkach stosuje preparaty z kolagenem w formie iniekcji, likwidując zmarszczki. Iniekcje kolagenowe wykorzystywane są również w przypadku leczenia blizn i ich wyrównywania. Modelują twarz i poprawiają jej owal.
Kolagen stosowany zewnętrznie poprawi koloryt skóry i ją delikatnie wygładzi. Wskazany jest szczególnie do cer trądzikowych, gdyż dzięki niemu gojenie się zmian potrądzikowych jest szybkie i co ważne, pozwala na uniknięcie pozostawienia charakterystycznych blizn na skórze.
Kolagen hydrolizowany, znany również jako hydrolyzowany kolagen, jest formą kolagenu, która została poddana procesowi hydrolyzacji, czyli rozkładowi na mniejsze cząsteczki, znane jako peptydy. Ten proces ułatwia trawienie i absorpcję kolagenu przez organizm.
Kolagen jest biodegradowalny, co oznacza, że nie istnieje ryzyko przedawkowania go. Niektóre, szczególnie wrażliwe osoby, o skłonnościach do alergii mogą zareagować uczuleniem na suplementację kolagenem, szczególnie, jeżeli był to kolagen rybi. Reakcja alergiczna szybko mija po odstawieniu preparatu i zamianie go na inny produkt.
Źródła:
1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK542226/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507709/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25660807/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30681787/
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28049007/